Wysoki moduł a łamliwość wędek

[ms80]

Tak jak napisaliście, istnieje wiele czynników mających wpływ na potencjalne uszkodzenia: od projektu, proces technologiczny wykonania blanku, przez zbrojenie, aż do sposobu użytkowania. Chciałem podkreślić jedną ważną cechę włókien wysokomodułowych. Poza wysoką sztywnością, włókna te mają niższą wytrzymałość na zrywanie niż włókna średniomodułowe, czy nawet niższe (lub podobnym poziomie) niż niskomodułowe. Przedstawia to wykres na stronie Toray: https://www.cf-composites.toray/products/carbon_fiber/

 

Uważam, że przyczyną większej łamliwości wędek wysokomodułowych jest mniejsza ilość materiału węglowego oraz mniejsza wytrzymałość tych włókien. Bazując na katalogu St. Croix, gdzie mamy podane masy blanków dla różnych serii i dla rożnych materiałów, możemy zaobserwować, że blanki wykonane z wysokomodułowych materiałów są znacznie lżejsze np. 5C68MXF waży 39,7g, zaś 4C68MXF 53,8g, a AVC68MXF 56,7g. W blankach o "niższym module", by uzyskać większą sztywność wędki, trzeba nawinąć więcej materiału (oczywiście średnica blanku też też ma wpływ na sztywność). Z kolei mniejsza ilość materiału, oraz jego niższa wytrzymałość na zrywanie powoduje, że blanki wysokomodułowe mają po prostu mniejszy współczynnik bezpieczeństwa w porównaniu z blankami niskomodułowymi. Niewłaściwe użytkowanie, czy drobne błędy w czasie produkcji mogą mieć wpływ na urazowość tych blanków.

[Bujo]

Wagi owych blankow St Croix odzwierciedlaja ich zaawansowanie technilogiczne, stad roznica w wadze.

 

Baaardzo dawno temu Gary Loomis robil blanki o module 72 mln psi, bez szkla. Tajemnica byly specjalne prasy wyciskajace duzo wiecej zywicy niz konkurencja.

[Sławek Oppeln Bronikowski]

Nowoczesne wędki, wyprodukowane przy udziale bardzo zaawansowanych materiałów i technologii, mogą być cudownymi narzędziami - ale wypada nam umieć się nimi posługiwać. Nie wystarczy - kupić! Moim zdaniem, nasz wędkarski świat dopiero raczkuje w tym dziele. Trzeba więcej czasu, a nauka nie pójdzie w las 

Na co dzień widuję szpeniów kogutujących l - kami albo m - kami, śmigających jerkami  albo gumami, do których mh stworzono. Co - nie da się ?  Spokojnie.. on niedoszacowany jest 

Żebym nie wyszedł na gwiazdora, przytoczę historyjkę z moim udziałem; Trzydzieści lat temu do Mercedesa beczki zapakowaliśmy prawie osiemset kilo płytek, okazyjnie kupionych w Opocznie. Dowiózł nas do Łodzi , czyli dał radę.. ale dziś bym tego nie zrobił 

[guciolucky]

@Bujo mógłbyś podać przykład (serię czy konkretny model) blanków Loomisa wykonanych na matach o module 72mln psi?

[guciolucky]

Moim zdaniem, podczas wszystkich rozważań o blankach i modułach mat węglowych, popełnia się stały błąd, który znacząco wpływa na ich sens. Mianowicie, moduł sprężystości odnosi się tylko do włókien nośnych w blanku czyli moduł (ten najwyższy podany) to tylko parametr dotyczący tej konkretnie maty a nie gotowego blanku. Mata o wysokim module jest tak naprawdę tylko dodatkiem czy inaczej częścią składową blanku. Budowa nowoczesnych blanków jest złożona i objęta tajemnicą stąd nie wiemy, tak naprawdę, ile maty o wysokim module znajduje się w konkretnych modelach. Bazą blanku jest mata o niskim czy średnim module a do tego dochodzi szereg innych materiałów, które mają wpływ na ostateczne parametry. Inaczej wykonuje się szczytówkę a inaczej dolnik, wymienione części nie są jednolite pod kątem użytych materiałów czy nawet proporcji. Reasumując, nie zawsze podana przez producenta wartość ma bezpośrednie odniesienie do rzeczywistości i jest tym czym się wydaje. Producenci twierdzą, pewnie słusznie, że możliwe jest wykonanie blanku o wyśrubowanych parametrach tak samo z mat o niskim i wysokim module...

[ms80]

Wagi owych blankow St Croix odzwierciedlaja ich zaawansowanie technilogiczne, stad roznica w wadze.

Właśnie to zaawansowanie technologiczne pozwala na użycie mniejszej ilości laminatu. Ciężar właściwy włókien węglowych niezależnie od modułu jest mniej więcej na stałym poziomie, więc by mieć mniejszą masę musi być mniej materiału.

[FidoAngel]

Producenci twierdzą, pewnie słusznie, że możliwe jest wykonanie blanku o wyśrubowanych parametrach tak samo z mat o niskim i wysokim module...

 

O jakich wyśrubowanych parametrach piszesz?

Szybkość zawsze można było osiągnąć zbieżnością ale czułości nie da się uzyskać z mat węglowych o niskim module (oczywiście pomijając Twój magiczny, nieznany i zapomniany blank)

[guciolucky]

Mój blank nie jest zapomniany, mało tego jest to znany blank, Restaffine Knight 76ML.

 

Skoro sztywność da się osiągnąć za pomocą średnic a jest ona funkcją czułości to dlaczego nie? Dodatkowo sztywność wzrasta do 3ciej potęgi średnicy.

[dipper]

Temat czułości przydało by się trochę trzymać na drugim planie. Przytłaczająca liczba ludzi słuchających muzyki nie potrzebuje do tego używać kabelka wykonanego ze złota.

Zdaje się, że w inżynierii materiałowej laminaty węglowe traktowane są bardzo podobnie jak ceramika. Jednym z ograniczeń ich stosowania jest stosunkowo niska odporność na kruche pękanie. Wnioski sobie każdy może wyciągnąć sam. Używane  w lotnictwie laminaty węglowe  rzadko ulegają takim odkształceniom jak wędki. Można by zaryzykować stwierdzenie, ze nigdy. Może anteny, ale te na pewno są robione z dużym "zapasem mocy"

[Bujo]

@Bujo mógłbyś podać przykład (serię czy konkretny model) blanków Loomisa wykonanych na matach o module 72mln psi?

Stare GLX tyle mialy jak chociazby 2.90 8 lbs, plus krociaki wszelakie. Moge sie mylic o kilka mln. Swoich pras nie chcial pokazywac bardzo dlugo.

[guciolucky]

GLX-y miały 65mln psi. Pytałem bo nie kojarzyłem blanków z matą 72.

[guciolucky]

Znalazłem odpowiedź na pytanie zawarte w tytule wątku. Zważywszy, że napisał ją Jason Brunner, będzie najbardziej miarodajna i wyczerpująca.

 

"Author: Jason (St. Croix) (---.lax.customer.centurytel.net)

Date: 11-27-01 12:02

 

Hi guy's,

 

Keep in mind that the raw material we use is stored in a cooler prior to its processing. This temperature can range from -20F to +35F. It needs to be kept cool because the resin in the material is not cured yet, and it needs to be kept that way until processed. So, these fibers are subject to very cold temperatures before they are even manufactured. At some point the material can be disfunctioned once produced into a blank, but those temperatures are extreme. Exactly how extreme I do not know for sure, but I can tell you that you would not subject your body to them.

 

Take Care

Jason B"

[FidoAngel]

Cześć,

 

Należy pamiętać, że używany przez nas surowiec przed obróbką jest przechowywany w chłodni. Ta temperatura może wynosić od -20F do +35F. Musi być schłodzony, ponieważ żywica w materiale nie jest jeszcze utwardzona i musi być przechowywana w tym stanie do czasu przetworzenia. Tak więc włókna te są poddawane działaniu bardzo niskich temperatur, zanim jeszcze zostaną wyprodukowane. W pewnym momencie materiał może ulec dezfunkcji po wyprodukowaniu półwyrobu, ale te temperatury są ekstremalne. Dokładnie jak ekstremalne nie wiem na pewno, ale mogę ci powiedzieć, że nie poddałabyś im swojego ciała.

 

Tak na szybko z translatora

 

[Friko]

 

Szybkość zawsze można było osiągnąć zbieżnością ale czułości nie da się uzyskać z mat węglowych o niskim modul

 

Widzę że temat ciekawie sie rozwinął. Przyjmując założenie ze czułość jest funkcją stosunku sztywności do masy,  z tej samej ilości materiałyu możemy zbudować dwa blanki takiej samej długości:

 

- jeden o mniejszej zbieżności (smuklejszy) ale grubszych ściankach

- drugi o większej zbieżności (bardziej stożkowy) ale cieńszych ściankach

 

Z tych dwóch blanków teoretycznie czulszy powinien być ten zdrugi z racji tego że będzie miał korzystniejszą relację sztywności / masy.*  A jeśli by jeszcze dodatkowo tak blank skrócić to stosunek szytwności do masy jeszcze się poprawi.

 

Ba ! może się okazać że niektóre cienkościenne ale bardziej "stożkowe" blanki są bardziej czułe niż grubościenne konstrukcje typu "slim" wykonane z materiałów o teoretycznie wyższym module sprężystości. Ale niestety będą też mniej wytrzymałe / odporne (cienka ścianka).

 

(*) i dodatkowo jeszcze będzie lepiej wyważony / zblanasowany przez co w ręku będzie sprawiał wrażenie "lżejszego" pomimo identycznej masy

Edytowane 30 Listopada 2022 przez Friko

[Friko]

Moim zdaniem, podczas wszystkich rozważań o blankach i modułach mat węglowych, popełnia się stały błąd, który znacząco wpływa na ich sens. Mianowicie, moduł sprężystości odnosi się tylko do włókien nośnych w blanku czyli moduł (ten najwyższy podany) to tylko parametr dotyczący tej konkretnie maty a nie gotowego blanku. Mata o wysokim module jest tak naprawdę tylko dodatkiem czy inaczej częścią składową blanku. Budowa nowoczesnych blanków jest złożona i objęta tajemnicą stąd nie wiemy, tak naprawdę, ile maty o wysokim module znajduje się w konkretnych modelach. Bazą blanku jest mata o niskim czy średnim module a do tego dochodzi szereg innych materiałów, które mają wpływ na ostateczne parametry. Inaczej wykonuje się szczytówkę a inaczej dolnik, wymienione części nie są jednolite pod kątem użytych materiałów czy nawet proporcji. Reasumując, nie zawsze podana przez producenta wartość ma bezpośrednie odniesienie do rzeczywistości i jest tym czym się wydaje. Producenci twierdzą, pewnie słusznie, że możliwe jest wykonanie blanku o wyśrubowanych parametrach tak samo z mat o niskim i wysokim module...

 

To też bardzo dobra uwaga.   Częstą praktyką jest dodawanie np.niewielkiej ilości wysokomodułowych włókien tylko w małym fragmencie blanku np. dolnika co już pozwala w opisie marketingowym sprzedwać blank jako wysokomodułowy. Pod koniec ubiegłego stulecia pomiędzy producentami był okres wyścigu zbrojeń  tzw. "modulus wars"   gdzie każdy twierdził że robi blanki o coraz wyżej sprężystości. Znamy to nawet z polskiego podwórka, te wszystkie IM9, IM10, IM11 itp   trochę jak z ilością łożysk w kołowrotkach

 

Dodałbym jeszcze, ze o ile włóka węglowe o różnych modułach sprężystości znane i stosowane są w przemyśle od kilkudziesięciu lat o tyle jednym z bardziej intersujących przełomów technologicznych ostatnej dekady ( ? może kilkunastu lat, czas jakoś przyspieszył...)  są nanożywice.  Jedną z pierwszych firm któa zaczęła je stosować była St.Croix, która zaczęła stosować nanożywice firmy 3M. Wkrótce na rynku pojawiły się tańsze "zamienniki" nanożywic 3M i do pociągu pt. nanożywice zaczęli wsiadać kolejni producenci...

Nanożywice mają zapobiegać owalizacji blanku co może skutkowac tym że będziemy mieli blanki mocniejsze albo lżejsze jeśli nanożywica  zastąpi / zredukuje tzw. scrim w prepregu. Loomis twierdzi że nanożywice stosowane w X-Rayach przeciwdziałają również rozszerzaniu się mikropęknięć ale trudno zweryfikować na ile jest to prawa a na ile chwyt marketungowy bo statystki reklamacji tych blanków  które ewentualnie pozwalałyby wynuć taki wniosek nie są publicznie dostępne.

[guciolucky]

Owalizacja czyli efekt spłaszczania się blanku w pozycji ugiętej to obecnie modny temat, CTS stosuje verocore i skuwki wewnętrzne, co łącznie zapobiega zmianie geometrii przekroju poprzecznego w blanku, tak przynajmniej twierdzą...

 

Zastanawia mnie tylko temat dotyczący pras do produkcji blanku. Znalazłem informacje, że Loomis posiadał prasy o nacisku 250psi. Miało to być niejako przełomowe i pozwalać na uzyskanie produktu (w USA traktują to jako półprodukt a wędkę jak produkt),który zawiera maksymalnie mało żywicy przez co jest lżejszy, bardziej czuły itd. Teoretycznie wydaje się to być logiczne ale... czytając, to co mogą przekazać ludziom inżynierowie Harrison-a, logika podpowiada coś innego. Być może chodziło o wspomniany przez @Friko, wyścig? Firmy produkujące blanki zamawiają prepreg czyli matę węglową, która jest nasączona odpowiednią żywicą. Prepreg jest przygotowywany bardzo precyzyjnie i w procesie "mikronasączania" dodaje się tyle żywicy aby ostatecznie każdy metr kwadratowy prepregu miał określoną masę i była ona stała na całym jej przebiegu. Ostatecznie prepreg zawiera tak mało żywicy, że nawet nie klei się do rąk. Myślę, że w związku z powyższym prepreg nie zawiera ani grama żywicy więcej niż jest to niezbędne. Prasy usuwają ewentualne pęcherzyki powietrza, wyrównują strukturę i powodują, że składniki blanku, ściśle przylegają do siebie. Biorąc powyższe pod uwagę, wątpię aby ktoś chciał płacić za żywicę, którą ma wyciskać prasa i która będzie docelowo usunięta w procesie szlifowania blanku??? To oczywiście do przemyślenia bo magia w tym wszystkim być musi

 

Widzę że temat ciekawie sie rozwinął. Przyjmując założenie ze czułość jest funkcją stosunku sztywności do masy,  z tej samej ilości materiałyu możemy zbudować dwa blanki takiej samej długości:

 

- jeden o mniejszej zbieżności (smuklejszy) ale grubszych ściankach

- drugi o większej zbieżności (bardziej stożkowy) ale cieńszych ściankach

 

Z tych dwóch blanków teoretycznie czulszy powinien być ten zdrugi z racji tego że będzie miał korzystniejszą relację sztywności / masy.  A jeśli by jeszcze dodatkowo tak blank skrócić to stosunek szytwności do masy jeszcze się poprawi.

 

Ba ! może się okazać że niektóre cienkościenne ale bardziej "stożkowe" blanki są bardziej czułe niż grubościenne konstrukcje typu "slim" wykonane z materiałów o teoretycznie wyższym module sprężystości. Ale niestety będą też mniej wytrzymałe / odporne (cienka ścianka).

Całkowita zgoda. Producenci zauważyli również drugą proporcję a mianowicie wraz ze wzrostem modułu zmniejsza się parametr odpowiadający za możliwość odkształcania czyli w uproszczeniu, wędka z maty Hi modulus nie może się zbyt głęboko ładować ani uginać w holu...Powstaje zatem problem z responsywnością. Wymienionym wyżej ma sprostać nanożywica inaczej zwana (technologią). Stąd, powstają na świecie super blanki z mat o niskim module a świetnych, pozostałych parametrach, czułych itd ...

[Friko]

Masz na myśli "elongation" ? Nie wiem jaki to na polski przetłumaczyć - rozciągliwość? Tutaj zdaje się sprawa jest dosyć złożona, np. są zdaje się  różnice pomiędzy Torayem a Mitsubishi, generalnie ilośc kombinacji różnych parametrów jest spora.

 

Generalnie dziś dzięki postępowi technicznemu w materiałach i projektowaniu konstruktorzy blanków mają szerokie pole do popisu. Można wziąć materiał o niskim albo średnim module sprężystości, dobrej jakości nanożywicę i odpowiednio dobierająć geometrię, ilość materiału uzyskać produk o niesamowitych właściwościach. Mam w domu taki "szklany" blank wykonany z Zentronu który łączy wiele przeciwstawnych cech.

Niestety słyszałem ze 3M okazało się za drogie i raczej tańsze "zamienniki"  stosuje sie do blanków teraz ale może postęp technologiczny z czasem zasypie różnice...

 

Z tymi prasami Loomisa to wydaje mi się że było to w czasach jeszcze przed nanożywicami. Ale podejrzewam że ilość nanożywicy też bez sensu żeby była nadmiarowa a to co napisałeś o wyciskaniu powietrza zawsze będzie miało znaczenie. 

[Fatso]

"elongation" - wydłużenie, choć moja wiedza techniczna niezbyt wielką jest i może być, że to po naszemu inaczej zwą ...  

[guciolucky]

Może najpierw w kwestii poniższego,

 

 

O jakich wyśrubowanych parametrach piszesz?

Szybkość zawsze można było osiągnąć zbieżnością ale czułości nie da się uzyskać z mat węglowych o niskim module (oczywiście pomijając Twój magiczny, nieznany i zapomniany blank)[/quote

 

Wcześniej podałem przykład i opisałem zależności, które potwierdzają, że można uzyskać czuły blank z maty o niskim module. Nie jestem osamotniony w moich doświadczeniach...

 

 

 

Generalnie dziś dzięki postępowi technicznemu w materiałach i projektowaniu konstruktorzy blanków mają szerokie pole do popisu. Można wziąć materiał o niskim albo średnim module sprężystości, dobrej jakości nanożywicę i odpowiednio dobierająć geometrię, ilość materiału uzyskać produk o niesamowitych właściwościach.[/Quake]

 

Dodam, że oprócz Restaffine, świetne i nowoczesne blanki z mat o niskim module, produkują również inni wytwórcy jak np. Suzuki.

 

Masz na myśli "elongation" ? Nie wiem jaki to na polski przetłumaczyć - rozciągliwość?

 

Myślę, że na potrzeby naszych rozważań wystarczy, że wiem o tym, iż mata węglowa o wysokim module, jak było napisane wcześniej i wielokrotnie, pozwala zrolować blank o małej średnicy, jednocześnie sztywny, lekki i czuły ale lekki oznacza cienkościenny i zarazem "kruchy" a to też niedobrze. Rozwiązaniem problemu "kruchości" jest zwiększenie grubości ścianki co jednak spowoduje wzrost wagi i czar pryska. Niestety powyższe to nie jedyny problem używania HiMod, materiał wysokomodułowy ma ograniczoną responsywności czyli zdolność do magazynowania i oddawania energii. Przenosząc efekt wprost na wędkę aby zgromadzić energię, blank musi się ugiąć czyli odkształcić...w tym momencie, sztywny ale kruchy blank, zanim pochłonie pożądaną energię, ulegnie złamaniu bo zwyczajnie jego podatność na odkształcanie będzie zbyt mała.

 

Mam nadzieję, że opisałem to dość przystępnie?

 

Właśnie dlatego producenci kombinują czy raczej kombinowali, ze skrimem i innymi rozwiązaniami pozwalającymi wypośrodkować sztywność i możliwości odkształcania.

 

Zaznaczę od razu, że każdy inżynier będzie posługiwał się bardziej specjalistycznymi terminami ale uproszczenie ma służyć przyjazności czytania.

 

Obecnie, przemysł rozwija się a konsumenci dowiadują, że to co kiedyś lansował marketing nie koniecznie jest takie jak się kiedyś wydawało.

 

Coraz więcej wpływu na blanki mają żywice ( nie wiem czy nazywanie ich nanożywicami jest poprawne bo to, że w ich produkcji korzysta się z gałęzi wiedzy zwanej nanotechnologią nie zmienia faktu, że żywica to dalej żywica a nie nanożywica) oraz projektowanie wykrojów mat, mandreli, co ostatecznie nazywamy nowoczesną technologią ale chyba najbardziej ważne jest kształtowanie stożków dolnika w stosunku do szczytówki. Moduł maty zdaje się schodzić na dalszy plan. Kurczę poruszamy w jednym miejscu zbyt wiele aspektów i trudno nad tym zapanować w jednym poście.

Edytowane 30 Listopada 2022 przez guciolucky

[guciolucky]

Niestety nie udało mi się poprawnie zastosować cytatów i odpowiedzi, zlepiło się to w jedną część może Mod to poprawi?

Edytowane 30 Listopada 2022 przez guciolucky

[Banjo]

Elongation - wydłużenie, jak słusznie zauważył @Fatso. Włókna podczas holu są  m.in. rozciągane, a wydłużenie jest parametrem rozciągania i często podaje się go w opisie materiału.

[Banjo]

Możliowść zrolowania maty na małą średnicę głównie zależy od średnicy i ilości włókien.

 

Nie ma nanożywicy, być może to kolejne słowo marketingowe, których wiele, aby zachęcić do kupna i "mądrze" brzmiało. Jest to technologia, czyli nanoszenie cieniutkich warstw, na tyle cienkich od klasycznych, ze pokuszono się o nową nazwę, która ma oznaczać, że taka warstwa jest bardzo cienka, mierzona np.: pod mikroskopem.

[Friko]

A nie chodzi przypadkiem  o zastosowanie mikrocząstek w żywicy które są na tyle małe że przyczepiają się do włókien w siatce maty i dodatkowo "spinają" je ze sobą ? 

[Banjo]

Mogą być i mikrocząsteczki, ale jak będą nanoszone, pojedynczo? 

 

Nanocząsteczki stworzą nanowarstwę  .

Edytowane 30 Listopada 2022 przez Banjo

[dipper]

Owalizacja czyli efekt spłaszczania się blanku w pozycji ugiętej to obecnie modny temat, CTS stosuje verocore i skuwki wewnętrzne, co łącznie zapobiega zmianie geometrii przekroju poprzecznego w blanku, tak przynajmniej twierdzą...

 

Zastanawia mnie tylko temat dotyczący pras do produkcji blanku. Znalazłem informacje, że Loomis posiadał prasy o nacisku 250psi. Miało to być niejako przełomowe i pozwalać na uzyskanie produktu (w USA traktują to jako półprodukt a wędkę jak produkt),który zawiera maksymalnie mało żywicy przez co jest lżejszy, bardziej czuły itd. Teoretycznie wydaje się to być logiczne ale... czytając, to co mogą przekazać ludziom inżynierowie Harrison-a, logika podpowiada coś innego. Być może chodziło o wspomniany przez @Friko, wyścig? Firmy produkujące blanki zamawiają prepreg czyli matę węglową, która jest nasączona odpowiednią żywicą. Prepreg jest przygotowywany bardzo precyzyjnie i w procesie "mikronasączania" dodaje się tyle żywicy aby ostatecznie każdy metr kwadratowy prepregu miał określoną masę i była ona stała na całym jej przebiegu. Ostatecznie prepreg zawiera tak mało żywicy, że nawet nie klei się do rąk. Myślę, że w związku z powyższym prepreg nie zawiera ani grama żywicy więcej niż jest to niezbędne. Prasy usuwają ewentualne pęcherzyki powietrza, wyrównują strukturę i powodują, że składniki blanku, ściśle przylegają do siebie. Biorąc powyższe pod uwagę, wątpię aby ktoś chciał płacić za żywicę, którą ma wyciskać prasa i która będzie docelowo usunięta w procesie szlifowania blanku??? To oczywiście do przemyślenia bo magia w tym wszystkim być musi

 

 

Całkowita zgoda. Producenci zauważyli również drugą proporcję a mianowicie wraz ze wzrostem modułu zmniejsza się parametr odpowiadający za możliwość odkształcania czyli w uproszczeniu, wędka z maty Hi modulus nie może się zbyt głęboko ładować ani uginać w holu...Powstaje zatem problem z responsywnością. Wymienionym wyżej ma sprostać nanożywica inaczej zwana (technologią). Stąd, powstają na świecie super blanki z mat o niskim module a świetnych, pozostałych parametrach, czułych itd ...

 

Żywica zmienia lepkość pod wpływem wysokich temperatur utwardzania i na tym etapie jest możliwe jej wyciskanie. Wszystkie te nierówności na nieszlifowanych blankach, to wyciśnięta żywica. Trudno sobie wyobrazić prasowanie mandreli z nawiniętym prepregiem, więc może chodzi o podwyższanie ciśnienia w autoklawach używanych do "wypieku" blanków. Zmiana właściwości mechanicznych laminatu przy różnej zawartości żywicy jest dosyć oczywista.